بیست ژوئن روز پناهنده است، روز جهانی پناهنده، نامی پر ماجرا و روزی پر از آوارگی و اردوگاه نشینی، روزی که بجای تبریک و شاد باش به پناهجویان باید ازآن بعنوان روزها و روزگاری غم انگیز یاد کرد. یاد کردن از روز جهانی پناهنده در شرایط کنونی، بجز یاد کردن از رنج آوارگی ناشی از جنگ، سرکوب های سیاسی، تبعیض بدلیل باور به یک مذهب خاص یا تبعیض علیه بی مذهبی، تبعیض بدلیل جنسیت و گرایش جنسی و بیگانه ستیزی، شرایط بهتری برای متقاضیان پناهندگی نمی شود تصور کرد.
دریاها، از سواحل لیبی تا ایتالیا و مالت و یونان و ترکیه، بدلیل کنترل های شدید مرزی به قتلگاه پناهجویان و مهاجران تبدلیل شده است. سربازان مسئول حفاظت از مرزهای اروپا به طرزبسیار بیرحمانه ای بارها قایق های حامل پناهجویانی را که ساعت ها روی آب بوده و خسته و گرسنه و ترسیده، هنگامی که به قلمرو اروپا می رسند دوباره به داخل امواج بی رحم دریاها برمی گردانند، اقدامی که برطبق قوانین بین المللی غیرقانونی به حساب میاید. اخبار مرگ و میر پناهجویان در دریاها بسیار بالاست در طول ۶ ماه اول سال جاری هیچ هفته ای نبوده که گروهی از پناهجویان در راه پناهندگی و درمسیر دریای مدیترانه جان خود را از دست نداده باشند.
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل اعلام کرده که تا پایان سال ۲۰۲۰ شمار پناهجویان و پناهندگان در دنیا به بیش از ۸۲ میلیون افزایش یافته است. به گفته این سازمان برخی ازاین جمعیت عظیم پناهنده و مهاجر در داخل کشور خود، جابجا شده و برخی نیز در خارج از کشور محل تولدشان بسر می برند. به گزارش یونیسف در یک سال و نیم گذشته ۴۴۰ کودک در مسیرهای پر خطر و در راه پناهندگی جان خود را از دست داده اند.اکنون دیگر خبری از سهمیه های سازمان ملل نه از ترکیه و نه از دیگر مناطق غیر اروپایی به چشم نمی خورد و اگر هم هست از ۲ تا ۳ درصد بیشتر به چشم نمیاید. هیچ کدام از دولت های که معاهده کنوانسیون ژنو مربوط به ۱۹۵۱ و پروتکل مربوط به ۱۹۶۷ در مورد معیارهای پذیرش پناهندگی را امضاء کرده اند اکنون عملا کوچکترین پایبندی به آن ندارند.
پناهجویان در دوران پاندمی کرونا، مشکلات اقتصادی و از دست دادن شغل، تاثیرات بسیار ویرانگری برزندگی آنها داشته است. برطبق برآورد کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، بسیاری از دختران جوان پناهجو بدلیل شرایط سخت زندگی، ترک تحصیل کرده و به کار و ازدواج های زودهنگام روی آورده اند و بسیاری نیز قدرت پرداخت اجاره مسکن خود را از دست داده اند.
اتحادیه اروپا
طبق برآورد کمیسیون اتحادیه اروپا در حدود ۹ میلیون پناهنده و مهاجر در این قاره بطور غیر قانونی زندگی می کنند. در نتیجه سرشاخ شدن اسلامی سیاسی و غرب ستیزی و افراط گرایی اسلامی و ظهور داعش و بحران بیکاری، و به دنبال آن پاندمی کروناُ،بیگانه ستیزی و تصویب قوانین و مقررات سختگیرانه پناهنده پذیری به یک سیاست واحد در قاره اروپا تبدیل شده است، بطوری که راست افراطی شمشر را از رو بسته و بخشهای زیادی از افکار عمومی جامعه را نیز پشت سیاست ضد پناهندگی خود بسیج کرده است. دانمارک مدت دو سال است با کشورهای تونس و اتیوپی در حال مزاکره برای تائسیس کمپ های پناهندگی خود در تونس و اتیوپی است. خیلی سال است اتحادیه اروپا به چنین طرحی برای اسکان پناهجویان در خارج از قاره اروپا فکر می کند.
پناهجویان ایرانی
هزاران پناهجوی ایرانی در ترکیه، کردستان عراق، مالزی، گرجستان، اندونزی، کشورهای بالکان و در اروپا بدون اجازه اقامت و در سختترین شرایط بسر می برند.
پناهجویان در ترکیه بدلیل بیکاری و نداشتن اجازه کار و بیمه درمانی و عدم رسیدگی به پرونده پناهندگیشان روح و روانشان به هم ریخته است. تاسف بارتر این است که از هیچ منبعی کمک هزینه ای هم به پناهجویان تعلق نمی گیرد. بسیاری از آنها به دلیل فقر و تنگدستی غذای کافی برای خوردن ندارند و بسیاری نیز در روز فقط یک وعده غذا می خورند. بسیاری از کودکان بدلایل مختلف امکان رفتن به مدرسه ندارند و در خانه دچار مشکل روحی و روانی شده اند و با والدینشان هم مشکل پیدا کرده اند. پناهجویان در شب نشینیها و در صحبت های تلفنی با خارج و داخل و در رفت و آمدها بیشترین صحبت های آنها بویژه پناهجویان ساکن ترکیه حول چگونگی نجات از این بن بست می چرخد. یک روز و یک هفته نیست که شماری از آنها بدلایل مختلف دستگیر و بازداشت و بدون سروصدا به ایران دیپورت نشوند. روزی نیست شماری از پناهجویان در ترکیه با دفتر مرکزی فدراسیون و با فعالین ما در ترکیه تماس نگیرند و اعلام نکنند که پلیس کملیک های آنها را باطل کرده و اجازه تردد را نیز از آنها سلب کرده است.
روزی نیست ده ها نفر تماس نگیرند و نگویند این ماه دیگر پول اجاره خانه و آب و برق و غیره را نداریم پرداخت کنیم. هفته نیست نشنویم که پناهجویان زن ایرانی از سوی صاحب کاران ترک خود مورد تعدی و رفتار تجاوزگرانه قرار نگرفته باشد. متاسفانه این شرایط بسیاری از پناهجویان را روانی کرده و درجه افسردگی را در میان آنها افزایش داده است. در نتیجه همین فشارها بود که بهزاد محمودی در اربیل کردستان عراق و بردیا غریبی در شهر اسپاتای ترکیه در همین چند ماه اخیر برای همیشه به زندگی خود پایان دادند.
علاوه بر این مشکلات، پناهجویان در ترکیه حق اعتراض ندارند و حق تشکیل تشکل پناهندگی خود را ندارند. چهار پناهجوی ایرانی درسال جاری فقط بجرم اینکه در ۲۰ماه مارس در یک تظاهرات مسالمت آمیز شرکت کرده بودند به مدت ۳۵ روز بازداشت شدند و اگر یک کمپین بزرگ و جهانی برای جلوگیری از دیپورت آنها سازماندهی نمی شد آنها هم مثل سعید تمجیدی و محمد رجبی، اکنون در زندانهای جمهوری اسلامی بودند. به این معنا ترس از دیپورت به یک کابوس همیشگی برای پناهجویان ایرانی در ترکیه تبدیل شده است.
از اینرو توصیه من به همه پناهجویان بویژه پناهجویان ایرانی گرفتار در ترکیه این است که به فدراسیون سراسری پناهندگان ایرانی ملحق شوند و در گروه تلگرامی فدراسیون در ترکیه دورهم جمع شویم تا بتوانیم در مقابل شرایط موجود مقابله کنیم و با خرد جمعی راه نجات از این بن بست را پیدا کنیم. فدراسیون سازمان دفاع از حق و حقوق پناهندگی بدون چون و چرای شماست است به آن بپیوندید.
۲۲ ژوپن ۲۰۲۱